مقدمه‌ای در رابطه با علائم بیماری کبدی
شاید کبد ما انداره‌ی آنچنان بزرگی نداشته باشد ولی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اعضای بدن هر آدمی است، که در صورت مراقبت نکردن از آن خسارات جبران ناپذیری به بار می‌آید. کبد درست در زیر قفسه سینه و در سمت راست شکم قرار دارد و در متابولیسم‌های متفاوتی در بدن نقش اساسی ایفا می‌کند. همچنین نمی‌توان نقش این عضو کاربردی را در هضم غذاها و مواد خوراکی که روزانه مصرف می‌شوند و همچنین دفع مواد سمی موجود در بدن انکار کرد. هرگز هیچ شخصی نمی‌تواند بدون کبد به زندگی خود ادامه بدهد و به همین دلیل سرطان این عضو از کشنده‌ترین انواع سرطان‌هاست. سایر موارد بیماری کبدی ممکن است ارثی- ژنتیکی باشند و یا در اثر تغذیه نادرست و نحوه زندگی ناسالم در افراد ایجاد شوند، به طوری که عوامل مختلفی چون ویروس‌ها و سایر ارگانیسم‌های آلوده، مصرف مشروبات الکلی و به خصوص چاقی باعث ظهور علائم بیماری کبدی در بدن افراد می‌شوند.
اگر مدت طولانی این عادات مخرب ادامه پیدا کند؛ با گذشت زمان این شرایط که به کبد آسیب‌های جبران ناپذیری وارد می‌کند منجر به ایجاد زخم یا همان سیروز می‌شود، که در ادامه می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود، که یک شرایط تهدید کننده برای سلامتی و زندگی فرد است.
با این حال اگر بتوان علائم بیماری کبدی را زودتر تشیخص دهیم و به درمان زود هنگام آن بپردازیم، ممکن است بتوان باز به کبد فرصت بهبودی داد.
بارزترین علائم بیماری‌های کبدی
نکته قابل توجه این است که بیماری‌های کبدی همیشه از ابتدا علائم و ویژگی‌های قابل توجهی از خود نشان نمی‌دهند و همین امر موجب فرآیند سخت شناسایی زود هنگام این نوع بیماری‌ها و همچنین عقب افتادن فرآیند درمان و پیشرفت بیماری کبدی می‌شود، با این حال گاهی نیز در صورت ابتلا به بیماری‌های کبدی ممکن است یکسری علائم قابل توجه در بدن ایجاد شود، که اگر بخواهیم بارزترین علائم بیماری کبدی را ذکر کنیم؛ آنها شامل موارد زیر است:
• پوست و چشم‌هایی که مایل به زرد هستند (به اصطلاح زردی گفته می‌شود.)
• درد و ورم شکم
• تورم در پاها و علی الخصوص مچ پا
• خارش پوست
• رنگ ادرار تیره
•رنگ مدفوع کمرنگ
• خستگی مزمن و بی‌حالی‌های بی‌دلیل و شدید
• حالت تهوع یا استفراغ
• از دست دادن اشتها
• تمایل و گرایش بدن به خون مردگی و کبودی بدون ضربه‌های شدید و خطرناک
در صورت مشاهده علائم بیماری کبدی، چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
ممکن است خیلی اوقات اینگونه علائم در بدن ما یافت شود، که البته الزاما این معنا را نمی‌دهد که ما دچار بیماری‌های کبدی هستیم چرا که این علائم ممکن است با علائم سایر بیماری‌ها نیز مشترک باشد و نباید سریع نسبت به این موضوع تصمیم گیری کرد ولی اگر اینگونه علائم و ویژگی‌ها را به صورت مداوم در خود مشاهده می‌کنید و نسبت به آنها نگران هستید، سریعا از پزشک معالج خود وقتی بگیرید و به آن مراجعه کنید و مشکلات خود را با او در میان بگذارید. به علاوه اگر درد شکم شما به حدی زیاد است که نمی‌توانید بی‌حرکت بمانید و تحمل آن برایتان طاقت فرساست بدون معطلی و فورا به سراغ مراقبت‌های پزشکی بروید و با پزشک معالج خود تماس حاصل فرمایید.
اگر نسبت به این موضوع آگاه و مطمئن هستید، که به بیماری‌های کبدی مبتلا شده‌اید حتما و بدون اتلاف وقت به پزشک متخصص کبد مراجعه کنید، در اصفهان نیز پزشک‌های متخصص زیادی وجود دارد که می‌توانید با پرس و جو از اطرافیان و یا سرچ “متخصص کبد در اصفهان” آدرس مطب و یا شماره‌های آنها را بیابید و برای معالجه و درمان سریع‌تر خود به آنها مراجعه کنید.
علل و دلایل ابتلا به بیماری‌های کبدی چیست؟
همانطور که در مقدمه مقاله نیز اشاره کردیم، ابتلا به بیماری‌های کبدی می‌تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد که یکسری حالت وراثتی و ژنتیکی دارند و عده‌ای دیگر به صورت اکتسابی و به علت شرایط و وضعیت زندگی فرد ایجاد می‌شوند و باعث ابتلا به این نوع بیماری می‌شوند.
دلایل عمده‌ی ابتلا به بیماری‌های کبدی و ایجاد علائم بیماری کبدی در افراد شامل موارد زیر است:
۱.عفونت‌ها
انگل‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های عفونی می‌توانند کبد را آلوده کرده و باعث التهاب این عضو حساس بدن شوند و عملکرد کبد را کاهش دهند یا سبب اختلال در انجام وظایف آن شوند. ویروس‌هایی که باعث آسیب کبدی می‌شوند می‌توانند از طریق خون یا مایع منی، غذا یا آب آلوده و یا حتی تماس نزدیک با شخصی که آلوده به این نوع موارد عفونی است، پخش شوند. رایج ترین انواع عفونت کبدی ویروس‌های هپاتیت هستند، از جمله:
هپاتیت A
هپاتیت B
هپاتیت C
۲.ناهنجاری‌های سیستم ایمنی بدن
بیماری‌هایی که در آن سیستم ایمنی بدن شما به قسمت‌های خاصی از بدن حمله می‌کند ( که اصطلاحا به آنها بیماری‌های خود ایمنی گفته می‌شود) می‌تواند بر کبد شما تأثیر‌های منفی و جبران ناپذیری بگذارد. نمونه‌هایی از بیماری‌های خود ایمنی کبد عبارتند از:
هپاتیت خود ایمنی
کلانژیت صفراوی اولیه
کلانژیت اسکلروزان اولیه
۳.ژنتیک و ارثی
یک ژن غیرطبیعی که از یکی یا هر دو والدین شما به ارث رسیده است می‌تواند باعث تجمع مواد مختلف در کبد شود و در نتیجه آسیب کبدی ایجاد کند. بیماری‌های ژنتیکی کبد عبارتند از:
هموکروماتوز
بیماری ویلسون
کمبود آنتی تریپسین آلفا -۱
۴.سرطان و سایر رشدهای غیر عادی و خطرناک سلول‌های بدن
سرطان‌ها نیز از دلایل و عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های کبدی و ایجاد علائم بیماری کبدی در بدن افراد است که مثال‌های این مورد عبارتند از:
سرطان کبد
سرطان مجاری صفراوی
آدنوم کبد
از دلایل و عوامل دیگر ابتلا به موارد و بیماری‌های کبدی می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:
سومصرف و مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی مزمن
تجمع چربی‌های زیاد در کبد (که بع آن بیماری کبد چرب غیرالکلی گفته می‌شود.)
داروهای تجویز شده یا بدون نسخه پزشک خاص که متاسفانه در جوانع امروزی مصرف بی‌دلیل داروهای مختلف و خود تجویز بسیار رایج شده و به همان میزان بسیار خطرناک است.
برخی ترکیبات گیاهی
عوامل خطر آفرین که باید به آنها توجه داشت
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری کبد را افزایش دهند عبارتند از:
مصرف زیاد الکل
چاقی
دیابت نوع 2
خال کوبی یا پیرسینگ بدن
تزریق دارو با استفاده از سوزن های مشترک
انتقال خون قبل البته از سال 1992
قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن دیگران
رابطه جنسی محافظت نشده
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص یا سموم
سابقه خانوادگی بیماری کبد
عوارض و مشکلات بیماری‌های کبدی
عوارض بیماری کبد بسته به علت مشکلات کبدی شما متفاوت است. بیماری کبدی درمان نشده ممکن است به نارسایی کبدی تبدیل شود، که یک بیماری تهدید کننده زندگی است! و در حالت کلی نمی‌توان عوارض انواع بیماری‌های کبدی را به طور دقیق تشخیص داد.
چگونه از ابتلا بیماری‌های کبدی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از علائم بیماری کبد و ابتلا به بیماری‌های کبدی فقط کافی است موارد زیر را رعایت کنید:
• نوشیدن الکل در حد متوسط: البته برای بزرگسالان سالم، این به معنای حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای آقایان است. نوشیدن سنگین یا پرخطر به عنوان بیش از هشت نوشیدنی در هفته برای زنان و بیش از 15 نوشیدنی در هفته برای مردان تعریف می‌شود.
• از رفتارهای پرخطر پرهیز کنید: در حین رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید. اگر خال کوبی یا سوراخ کردن بدن را انتخاب می‌کنید، هنگام انتخاب مغازه در مورد تمیزی و ایمنی هوشیار باشید. اگر از داروهای داخل وریدی غیرمجاز استفاده می‌کنید و برای تزریق دارو سوزن مشترک ندارید، کمک بگیرید.
• واکسن بزنید: اگر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت هستید یا قبلاً به هر نوع ویروس هپاتیت آلوده شده‌اید، در مورد گرفتن واکسن‌های هپاتیت A و هپاتیت B با پزشک خود صحبت کنید.
• از داروها عاقلانه استفاده کنید: داروهای تجویز شده و بدون نسخه را فقط در صورت نیاز و فقط در دوزهای توصیه شده مصرف کنید. داروها و الکل را مخلوط نکنید. قبل از مخلوط کردن مکمل‌های گیاهی یا داروهای تجویز شده و بدون نسخه با پزشک خود صحبت کنید.
• از تماس با خون و مایعات بدن دیگران خودداری کنید: ویروس‌های هپاتیت می‌توانند توسط چوب سوزن یا تصفیه نامناسب خون یا مایعات بدن پخش شوند.
• غذای خود را ایمن نگه دارید: دستان خود را قبل از خوردن غذا یا تهیه غذا کاملاً بشویید. اگر به یک کشور در حال توسعه سفر می‌کنید، از آب بطری برای نوشیدن استفاده کنید، دستان خود را بشویید و مسواک بزنید.
• با اسپری های آئروسل مراقبت کنید: اطمینان حاصل کنید که از این محصولات در محلی با تهویه مناسب استفاده کنید و هنگام پاشیدن حشره کش‌ها، قارچ کش‌ها، رنگ و سایر مواد شیمیایی سمی از ماسک استفاده کنید. همیشه دستورالعمل‌های سازنده را دنبال کنید.
• از پوست خود محافظت کنید هنگام استفاده از حشره کش‌ها و سایر مواد شیمیایی سمی، از دستکش، آستین بلند، کلاه و ماسک استفاده کنید تا مواد شیمیایی از طریق پوست جذب نشوند.
• وزن سالم داشته باشید: چاقی می تواند باعث بیماری کبد چرب غیرالکلی شود.