دستگاه گوارش

دستگاه گوارش چه اهمیتی در سلامت ما دارد؟

دستگاه گوارش انسان یک اندام لوله‌ایی شکل بلند است که از دهان تا مقعد ادامه داشته و هر قسمت اعمال و وظایف خاصی را انجام می‌دهد. دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ بخش‌هایی از این لوله بلند هستند که غذا از آن‌ها می‌گذرد.
یی که وارد بدن می‌شود باید محلول در آب باشد تا جذب بدن گردد، لذا موادی نظیر: آب، ویتامین ها و مواد معدنی نیازی به گوارش ندارند و باید به همان صورت وارد جریان خون شوند. اما مواد آلی شامل: قندها، پروتئین‌ها و چربی‌ها مولکول‌های بزرگی دارند و بدن ما برای آنکه بتواند در سلول‌های خود از این مواد استفاده کند باید ابتدا این مولکول‌ها را به مواد ساده‌تر و کوچک‌تری تبدیل کند.
هنگامی که غذاها به اندازه کافی کوچک خرد شوند ، بدن شما می تواند مواد مغذی را به جایی که مورد نیاز است جذب و انتقال دهد. روده بزرگ شما آب را جذب می کند و مواد زاید هضم، مدفوع می شوند. اعصاب و هورمون ها به کنترل روند هضم کمک می کنند.

دهان: در واقع ورودی دستگاه گوارش به شمار می‌رود؛ غذای جویده شده در این قسمت با بزاق مخلوط می‌گردد تا راحت‌تر بلعیده شود. پس از جویده شدن غذا، زبان بالا می‌رود و به کام می‌چسبد. پس از آن که گیرنده‌های مکانیکی گلو تحریک شدند زبان کوچک نیز بالا می‌رود و راه بینی را می‌بندد. اپی‌گلوت نیز راه نای را بسته و به این ترتیب غذا از راه حلق وارد مری می‌شود. حلق بعد از دهان قرار دارد وظیفه آن هدایت غذا سوی مری و جلوگیری از ورود آن به نای می‌باشد. در این محل چهار راهی وجود دارد که هنگام بلع سه راه بسته می‌شود و فقط راه مری باز می‌ماند.

مری: غذا پس از عبور از حلق وارد لوله‌ای به نام مری می‌شود. طول مری در افراد بزرگسال بین 23 تا 30 سانتیمتر متغیر است. قسمت مهمی از مری در گردن و قفسه سینه قرار دارد. در مری تقریباً هیچ عملی در رابطه با هضم غذا انجام نمی‌شود. در محل اتصال مری به معده یک دریچه عضلانی وجود دارد که از برگشت غذا از معده به مری جلوگیری می‌کند. در واقع مری غذا را به کمک حرکات دودی ماهیچه‌های حلقوی موجود در دیواره‌اش سوی معده می‌فرستد؛ ضمناً ماده مخاطی ترشح شده توسط غده‌های دیواره دستگاه گوارش باعث لغزیده شدن غذا می‌شود تا به راحتی در لوله مری حرکت کند.

معده:عضوی شبیه یک کیسه است که دیوارهای عضلانی دارد. داخل این عضو کیسه‌ایی شکل نیز از یک لایه بافت مخاطی پوشیده شده است که وظیفه این لایه ترشح اسید و آنزیم‌های گوارشی می‌باشد. آنزیم‌های گوارشی موادی هستند که به هضم غذا و شکستن مولکول‌های بزرگ غذا به مولکول‌های کوچک‌تر قابل جذب کمک می‌کنند.معده نیز حرکات موجی شکل خاص خود را داراست که باعث مخلوط شدن غذا با اسید و آنزیم‌های گوارشی شده و در خرد کردن و آسیاب کردن ذرات غذایی کمک می‌کنند. در این قسمت غذا حدود نیم تا 2 ساعت ذخیره می‌شود و تقریبا حدودی عملیات هضم غذا روی آن انجام می‌گردد.

روده: روده کوچک یک لوله 6 متری پیچ در پیچ است و بیشترین نقش را در هضم و جذب غذا ایفا می‌کند. به چند سانتیمتر اول این لوله که کوتاه‌ترین قسمت روده کوچک می‌باشد دئودنوم، «اثنی‌عشر» یا «دوازدهه» می‌گویند. انسان برای ادامه حیات حداقل به 100 سانتیمتر از روده کوچک خود احتیاج دارد.

روده بزرگ یک لوله ضخیم‌تر اما کوتاه‌تر از روده کوچک است که تقریباً یک متر و نیم طول دارد. روده بزرگ شامل کولون، راست‌روده و مقعد می‌باشد. آبی که برای هضم غذاها مورد استفاده قرار گرفته بود در روده بزرگ باز جذب می‌شود و باعث می‌گردد که مدفوع بدون آب و خشک ایجاد شود. روده بزرگ را کولون نیز می‌نامند ابتدای روده بزرگ از قسمت پایین و راست شکم شروع شده و به سمت بالا می‌رود؛ این قسمت کولون صعودی یا بالارو نام دارد. سپس روده بزرگ عرض شکم را تاسمت چپ طی می‌کند که در این قسمت کولون عرضی نامیده می‌شود.

قسمت بعدی کولون نزولی یا پایین رو است که در واقع به قسمتی مارپیچ شکل به اسم کولون سیگموئید می‌چسبد، کولون سیگموئید هم به رکتوم رسیده و رکتوم نیز به مقعد که انتهای لوله بلند گوارشی است ختم می‌شود. وظیفه اصلی روده بزرگ جذب مجدد آب موجود در غذا و همین‌طور بعضی از مواد لازم دیگر است.وقتی مدفوع به راست روده می‌رسد، بر اثر انقباضات و واکنشی که در راست‌روده ایجاد می‌شود؛ ماهیچه‌های دریچه یا اسفنکتر مقعد را شل می‌نماید و احساس دفع به شخص دست می‌دهد. اسفنکترهای مقعد، ماهیچه‌های حلقوی شکلی هستند که کنترل باز شدن و بسته شدن مقعد را در اختیار دارند. معمولاً حدود یک تا سه روز طول می‌کشد تا غذا از دهان به مقعد برسد. در واقع مدفوع در روده بزرگ تشکیل می‌شود و سپس از طریق رکتوم و مقعد به خارج دفع می‌گردد.