بیماری سیروز کبدی مرحله انتهایی اسکار (فیبروز) کبد است که در اثر علل مختلف از جمله بیماری‌های کبدی مانند هپاتیت و اعتیاد مزمن به الکل ایجاد می‌شود. پس از هر بار آسیب کبدی – به دلیل بیماری، مصرف زیاد الکل یا علل دیگر – کبد سعی در ترمیم خود دارد. در طی این روند، بافت اسکار تشکیل می‌شود. با پیشرفت سیروز، بافت اسکار بیشتری ایجاد می‌شود و کبد را دچار مشکل میکند (سیروز جبران نشده). سیروز پیشرفته تهدید کننده حیات است. در این مقاله میخواهیم تمام نکاتی را که لازم است درباره بیماری سیروز کبدی بدانید از جمله علل این بیماری، علائم و خطرات آن توضیح دهیم.
همچنین در انتهای مقاله درباره روش های پیشگیری و درمان بیماری سیروز کبدی میخوانید، با ما همراه باشید.
علائم بیماری سیروز کبدی چیست؟
بیماری سیروز کبدی معمولاً تا زمانی که آسیب کبدی زیاد نباشد، هیچ علائم و نشانه‌ای ندارد. علائم و نشانه‌های این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی.
- خونریزی یا کبود شدن آسان.
- از دست دادن اشتها.
- حالت تهوع.
- تورم پاها یا مچ پا (ادم).
- کاهش وزن.
- خارش پوست.
- زرد شدن رنگ پوست و چشم‌ها (زردی).
- تجمع مایعات در شکم (آسیت).
- ایجاد شکل شبیه عنکبوت توسط عروق خونی روی پوست.
- قرمزی کف دست‌ها.
- عدم قاعدگی یا عقب و جلو افتادن دوره‌های قاعدگی بدون ارتباط با یائسگی در زنان.
- از دست دادن نیروی جنسی، بزرگ شدن سینه (ژنیکوماستی) و یا کوچک شدن پروستات در مردان.
- گیجی، خواب آلودگی و صحبت کردن با لکنت زبان (آنسفالوپاتی کبد).
در صورتی که هر یک از این علایم را دارید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
علل بیماری سیروز کبدی
طیف وسیعی از بیماری‌ها و شرایط مختلف می‌تواند به کبد آسیب برساند و منجر به سیروز کبدی شود. برخی از این دلایل عبارتند از:
- سو مصرف مزمن الکل
- هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت B ،C و D)
- تجمع چربی در کبد (بیماری کبد چرب غیرالکلی)
- تجمع آهن در بدن (هموکروماتوز)
- بیماری سیستیک فیبروزیس
- تجمع مس در کبد (بیماری ویلسون)
- ضعف در تشکیل مجاری صفراوی (آترزی صفراوی)
- کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
- اختلالات ارثی متابولیسم قند (گالاکتوزمی یا بیماری ذخیره گلیکوژن)
- اختلال ژنتیکی هضم (سندرم آلاگیل)
- بیماری‌های کبدی ناشی از اثر سیستم ایمنی خود بدن (هپاتیت اتوایمیون)
- تخریب مجاری صفراوی (سیروز صفراوی اولیه)
- سخت شدن و ایجاد اسکار در مجاری صفراوی (کلانژیت اسکلروزان اولیه)
- عفونت، مانند سفلیس یا بروسلوز
- داروها، از جمله متوترکسات یا ایزونیازید
چه عواملی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند؟
- الکل: مصرف بیش از حد الکل یکی از عوامل خطر ابتلا به بیماری سیروز کبدی است.
- اضافه وزن: چاقی احتمال ابتلا بیماری‌هایی همچون بیماری کبد چرب غیرالکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی را افزایش می‌دهد. این بیماری‌ها به نوبه‌ی خود خطر ابتلا به سیروز کبدی را افزایش می‌دهد.
- ابتلا به هپاتیت ویروسی: همه افراد مبتلا به هپاتیت مزمن به بیماری سیروز کبدی مبتلا نمی‌شوند، اما این بیماری یکی از علل اصلی ابتلا به بیماری‌های کبدی در سراسر جهان به شمار می‌رود.
عوارض سیروز کبدی چیست؟
عوارض ناشی از سیروز کبدی شامل موارد زیر است:
- فشار خون بالا در وریدهایی که به کبد خونرسانی می‌کنند (فشار بالای ورید پورت).
- کند شدن جریان طبیعی خون، که در نتیجه آن فشار خون در وریدهایی که خون را از روده‌ها و طحال به کبد می‌برند، بیشتر می‌شود.
- تورم پاها و شکم: افزایش فشار ورید پورت، می‌تواند باعث تجمع مایع در پاها (ادم) و شکم (آسیت) شود. علاوه بر این ممکن است ادم و آسیت در نتیجه‌ی عدم توانایی کبد در ساخت بعضی از پروتئین‌های خونی، مثل آلبومین ایجاد شود.
- بزرگ شدن طحال (اسپلنو مگالی): افزایش فشار خون ورید پورت می‌تواند باعث ایجاد تغییرات و تورم طحال و گیر افتادن گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها شود. کم شدن تعداد گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها در خون، ممکن است اولین نشانه‌ی سیروز کبدی باشد.
- خونریزی: افزایش فشار خون ورید پورت می‌تواند باعث منحرف شدن جریان خون به سمت وریدهای کوچک شود. و در نتیجه این وریدهای کوچک پاره شده و دچار خونریزی میشوند.
- پرفشاری ورید باب
- عفونت: بدن افراد مبتلا به سیروز در مبارزه با عفونت‌ها دچار مشکل می‌شود. آسیت می‌تواند منجر به پریتونیت (التهاب صفاق) باکتریایی که یک عفونت جدی است، شود.
- سوءتغذیه: سیروز ممکن است با مشکل‌تر کردن فرایند هضم مواد غذایی منجر به ضعف و کاهش وزن شود.
- تولید سموم در مغز (انسفالوپاتی کبدی): کبد افراد مبتلا به سیروز توانایی پاکسازی سموم از خون را ندارد. اگر این سموم در مغز ایجاد شوند، ممکن است باعث گیجی و عدم تمرکز بشوند. با گذشت زمان انسفالوپاتی کبدی می‌تواند منجر به عدم پاسخگویی مغزی و کما شود.
- یرقان: یرقان وقتی بروز میکند که کبد آسیب دیده نتواند به اندازه کافی بیلی روبین، که یک ماده دفعی است را از خون پاکسازی کند. یرقان باعث زرد رنگ شدن پوست و چشم و سیاه شدن رنگ ادرار می‌شود.
- مشکلات استخوانی: استحکام استخوانی بعضی از افراد مبتلا به سیروز کبدی از بین می‌رود، در نتیجه این افراد بیشتر در معرض خطر شکستگی قرار می‌گیرند.
- افزایش ریسک سرطان کبد: تعداد زیادی از افراد مبتلا به سرطان کبد، پیش از ابتلا به این بیماری به بیماری سیروز کبدی مبتلا بودند.
راه های پیشگیری از سیروز کبدی چیست؟
می‌توان با انجام اقدامات زیر خطر ابتلا به سیروز کبدی را کاهش داد:
- اگر مبتلا به سیروز کبدی هستید از مصرف الکل اجتناب کنید.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید. یک رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات انتخاب کنید. از غلات سبوس‌دار و منابع کم پروتئین استفاده کنید. مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را محدود کنید.
- وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. افزایش چربی بدن ممکن است به کبد آسیب برساند. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، با پزشک خود در مورد برنامه کاهش وزن خود صحبت کنید.
خطر ابتلای خود به هپاتیت را کمتر کنید. استفاده از سوزن مشترک و رابطه جنسی محافظت نشده، خطر ابتلا به هپاتیت B و C را افزایش می‌دهد. از پزشک خود در مورد واکسیناسیون هپاتیت سؤال کنید.
در مقاله ای دیگر درباره روش های تشخیص و درمان بیماری سیروز کبدی نوشته ایم:
تشخیص و درمان بیماری سیروز کبدی چگونه انجام می شود؟
درمان سیروز کبدی با بهترین متخصص گوارش در اصفهان
آسیب کبدی ناشی از سیروز معمولاً قابل جبران نیست. اما اگر سیروز کبدی را زود تشخیص بدهیم و علل زمینه‌ای آن را درمان کنیم، می‌توان از آسیب بیشتر کبد جلوگیری کرد و در موارد کمی این آسیب کاملاً قابل برگشت است. بنابراین اگر به بیماری سیروز کبدی مبتلا هستید یا احساس میکنید در معرض ابتلا به آن هستید، مهم ترین اقدام شما در این مرحله، مراجعه به یک متخصص گوارش خوب و باتجربه است. امیدوارم مقاله ی حاضر برای شما مفید واقع شده باشد.
دکتر مهدی احمدیان، فوق تخصص بیماری های گوارشی و کبدی در اصفهان است. در صورتی که شما یا یکی از عزیزانتان از مشکلات گوارشی و کبدی رنج می‌برید و ساکن اصفهان هستید، میتوانید جهت گرفتن وقت مشاوره برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمانی مناسب شما از راه های زیر اقدام نمایید:
شماره تماس: ۰۹۱۳۸۹۴۹۹۶۱
مراجعه حضوری: واقع در اصفهان، خیابان طیب، بعد از پمپ بنزین، طبقه دوم داروخانه دکتر تاجی
منبع مقاله: mayoclinic